[ชีววิทยา] ศัพท์การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรม

1.gene
ยีน : สารประกอบพวก DNA ที่ควบคุมการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต

2.allele
อัลลีล : ยีนที่เป็นคู่กันหรือแสดงลักษณะเดียวกัน

3.gamete
เซลสืบพันธุ์ : เซลที่มีจำนวนโครโมโซม 1 ชุด ทำหน้าที่สืบพันธุ์ ของสิ่งมีชีวิตที่สืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ


4.phenotype
ฟีโนไทป์ : ลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตที่ปรากฏให้เห็นดโยการควบคุม ของยีน


5.genotype
ยีโนไทป์ : แบบของยีนหรือชุดของอัลลีล ซึ่งควบคุมลักษณะทาง พันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตแต่ละหน่วย


6.Homologous chromosome
เป็นคู่ของโครโมโซมที่มียีนเหมือนๆกัน ซึ่งมันจะอยู่เป็นคู่ Homologous จะแยกออกจากกันก็ต่อเมื่อมีการแบ่งเซลล์ ซึ่งมันจะถูกดึงเข้าสู่ขั้วเซลล์แต่ละขั้วโดย spindle fiber ในระยะProphase I โครโมโซมจะมี 46 แท่งเท่าเดิม แต่คู่ Homologous มันจะจับคู่กันแล้วเห็นเป็นรูปทรงที่เรียกว่า Tetrad ดังนั้นในระยะนี้จะมีโครโมโซม 23คู่ หลังจากจบmeiosis I แล้ว จะได้ 2 เซลล์ที่มีโครโมโซม 23 แท่ง


7.homozygous gene
ยีโฮโมไซกัส : ยีนคู่ใดคู่หนึ่งที่มียีนที่แสดงลักษณะลักษณะเด่นอยู่ด้วยกัน หรือเป็นยีน ที่แสดงลักษณะด้อยอยู่ด้วยกัน



8.dominant
ลักษณะเด่น : ลักษณะทางพันธุกรรมที่แสดงออกมาได้แม้ยีนที่ควบคุมลักษณะนั้นจะเป็นยีนเฮเตอโรไซกัส



9.recessive
ลักษณะด้อย : ลักษณะทางพันธุกรรมที่ไม่สามาถแสดงออกมาได้ เมื่อยีนที่ควบคุม ลักษณะนั้นเป็นยีนเฮเตอโรไซกัส แต่ถ้าเป็นยีนโอโมไซกัสก็จะแสดงลักษณะนั้นออกมาได้



10.heterozygous gene
ยีนเฮเตอโรไซกัส : ยีนคู่ใดคู่หนึ่งที่มียีนที่แสดงลักษณะเด่นกับยีนที่ แสดงลักษณะด้อยอยู่ด้วยกัน


11.ลักษณะเด่นสมบูรณ์ (Complete dominance) หมายถึงลักษณะที่แสดงออก (phenotype) ที่ gene
เด่นสามารถข่ม gene ด้อยได้อย่างสมบูรณ์


12.ข่มไม่สมบูรณ์ (incomplete dominance) การแสดงออกของพันธุกรรมที่แอลลีลหนึ่งไม่สามารถข่ม
อีกแอลลีลหนึ่งได้


13.ลักษณะเด่นร่วม (Co-dominant) หมายถึง ลักษณะทางกรรมพันธุ์ที่ gene แต่ละยีนที่เป็นแอลลีล (allele)กันมีลักษณะเด่นทั้งคู่ข่มกันไม่ลง จึงแสดงออกมาทั้ง 2 ลักษณะ เช่น กรรมพันธุ์ของหมู่เลือด AB


14.การทดสอบพันธุกรรม (Test Cross)
Test Cross คือ การนำสิ่งมีชีวิตที่สงสัยว่าเป็นลักษณะเด่นหรือไม่ไปผสมกับลักษณะด้อยของสิ่งมีชีวิตนั้น(tester) แล้วสังเกตุอัตราส่วนของลูกที่ได้


15.การผสมกลับ (Back Cross)
Backcross (การผสมกลับ) : เหมือนกับ Test Cross แต่เป็นการนำรุ่น F1 กลับไปผสมกับพ่อหรือแม่

16.คาริโอไทป์ (karyotype)
คาริโอไทป์ คือ การจัดลำดับโครโมโซมตามขนาดและรูปร่างโดยอาศัยตำแหน่งต่างๆบนโครโมโซมเพื่อช่วย ศึกษารายละเอียดของโครโมโซมแต่ละแท่ง นักวิทยาศาสตร์สามารถแยกประเภทคาริโอไทป์ได้หลายวิธี แต่ที่ทำ การศึกษาครั้งนี้คือ การจำแนกประเภทคาริโอไทป์ โดยดูจากขนาดของโครโมโซมและชนิดของโครโมโซมเป็นหลัก ซึ่ง Stebbins (1950)ได้จำแนกคาริโอไทป์ออกเป็นสองประเภทคือ symmetrical และ asymmetrical karyotype


17.Monohybrid cross หมายถึง การผสมพันธุ์โดยพิจารณาเพียงลักษณะเดียว แต่ถ้าเป็นการผสมพันธุ์ โดยศึกษาหรือพิจารณาทั้ง 2 ลักษณะควบคู่กัน เรียกว่า Dihybrid crosses

18.Dihybrid crosses
เป็นการผสมพันธุ์ โดยศึกษาหรือพิจารณาทั้ง 2 ลักษณะควบคู่กัน เรียกว่า

19.เซลล์สืบพันธุ์ (Sex cell) เซลล์เหล่านี้เมื่อเกิดมิวเทชันแล้ว จะถ่ายทอดไปยังรุ่นต่อไปได้ ซึ่งมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงสปีชีส์ของสิ่งมีชีวิตมากที่สุด และส่งผลต่อวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตด้วย

20.egg cell
เซลไข่ : เซลสืบพันธุ์เพศเมียของสิ่งมีชีวิต มีขนาดต่างๆ กัน เช่น เซลไข่ของนกและสัตว์เลื้อยคลานมีขนาดใหญ่ เนื่อจากมีไข่แดง ส่วนเซลไข่ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม และพืชมีขนาดเล็กมาก

21.sperm
ตัวอสุจิ : เซลสืบพันธุ์เพศผู้ของสัตว์มีขนาดเล็กมาก และมีลักษณะต่าง ๆ กันในสัตว์แต่ ละชนิด ตัวอสุจิสามารถเคลื่อนที่ได้ ส่วนมากมีหางยาวช่วนในการเคลื่อนที่


22.autosome
ออโตโซม : โครโมโซมที่ไม่ใช่โครโมโซมเพศ


23.sex chromosome
โครโมโซมเพศ : โครโมโซมที่กำหนดเพศของสิ่งมีชีวิตมีอยู่ 1 คู่ ในคนโครโมโซมเพศทั้ง คู่ของหญิงจะมีลักษณะเหมือนกัน แต่โครโมโซมของชายจะมีลักษณะต่างกัน

24.ลูก F₁ (first filial generation) ลูกรุ่นที่ 1 ลูกที่เกิดจากการแต่งงานหรือผสมข้ามพันธุ์รุ่นแรกหรือ
ลูกผสม (hybrid) ลูกที่เกิดจากการผสมข้ามระหว่างพ่อแม่ที่มีจีโนไทป์ต่างกัน

25.ลูก F₂ (second filial generation) ลูกรุ่นที่ 2 ลูกที่เกิดจากการผสมภายในลูกรุ่นที่ 1 (ลูก F₁)
หรือรุ่นหลาน

26.parent type ? หาไม่ได้

27.multiple alleles ลักษณะที่ถูกควบคุมด้วยแอลลีลมากกว่า 1 คู่

28.มิวเทชัน (mutation) หรือ การกลายพันธุ์หมายถึงการเปลี่ยนแปลงลักษณะพันธุกรรมและลักษณะที่เปลี่ยนแปลง สามารถจะถ่ายทอดจากชั่วอายุหนึ่งได้

29.zygote
ไซโกต : เซลที่เกิดจากการรวมกันระหว่างเซลสืบพันธุ์เพศผู้กับเซลสืบพันธุ์เพศเมีย พร้อมที่จะเจริญต่อไปเป็นเอมบริโอ ในสัตว์ชั้นสูงไซโกตก็คือ ไข่ที่ได้รับการผสมกับตัวอสุจิ แล้ว

30.ความแปรผันทางพันธุกรรม (genetic variation)
สิ่งมีชีวิตที่อยู่ในสปีชีส์เดียวกัน ย่อมมีลักษณะทางพันธุกรรมที่คล้ายคลึงกันมากกว่าสิ่งมีชีวิต ต่างสปีชีส์กันหรือสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันจะมีลักษณะคล้ายคลึงกันและมีความแตกต่างกันน้อยกว่า สิ่งมีชีวิต ต่างชนิดกัน ความแตกต่างอันเนื่องจากมีลักษณะพันธุการรมแตกต่างกัน

Posted in: การบ้าน,ชีววิทยา